%0 Journal Article %T ارزیابی رویکرد توسعه اراضی دیم در مدیریت و برنامه ریزی بهینه منابع آب %J علوم و مهندسی آبیاری %I دانشگاه شهید چمران اهواز %Z 2588-5952 %A ناصری نژاد, حسام %A آخوند علی, علی محمد %A شریفی, محمدرضا %A حقی زاده, علی %D 2023 %\ 02/20/2023 %V 45 %N 4 %P 117-130 %! ارزیابی رویکرد توسعه اراضی دیم در مدیریت و برنامه ریزی بهینه منابع آب %K محدودیت منابع آب %K ذخیره رطوبت خاک %K تغییر الگوی کشت %K SWAT %R 10.22055/jise.2019.17207.1787 %X نیاز به تولید محصولات کشاورزی از یک‌سو و محدودیت منابع آب، به‌عنوان عامل مهم در تولیدات کشاورزی از سویی دیگر، منجر به تشدید کم‌آبی در بسیاری از نقاط جهان شده است. سازمان بین‌المللی مدیریت آب (IOM) با تأکید بر مدیریت آب آبیاری از طریق توسعه اراضی دیم، امکان افزایش تولیدات مواد غذایی را در جهان پیش­بینی کرده است. در مطالعه حاضر با توجه به نقش مؤثر رویکرد توسعه کشت دیم در برنامه­ریزی و مدیریت بهینه منابع آب، با استفاده از مدل هیدرولوژیکی SWAT به ارزیابی توزیع زمانی و مکانی ذخیره رطوبت خاک به‌منظور پایش مناطق مستعد و کاهش عدم قطعیت زراعت دیم، در سطح زیر حوضه‌های حوضه آبریز خرم­آباد پرداخته‌شده است. نتایج نشان داد، پتانسیل ذخیره رطوبتی خاک، بین 600 تا 420 میلی­متر در سال است. ازاین‌رو می­توان از میان الگوی زراعی موجود کشت محصولات گندم، جو، نخود و عدس به‌صورت دیم کشت نمود جایگزینی زراعت دیم محصولات مذکور می­تواند 61/153 میلیون مترمکعب، صرفه­جویی آب مصرفی حاصل از تغییر کشت آبی به دیم را به همراه داشته باشد. در دشت­های مرکزی و کمالوند 17900 هکتار به کشت محصولات آب­بر یونجه، هندوانه، سیب­زمینی و برنج اختصاص داده‌شده است. جایگزین نمودن محصولات آب­بر با محصولات زراعی باارزش اقتصادی بالا و نیاز آبی پایین مانند زعفران و موسیر باعث صرفه­جویی 68/117 میلیون مترمکعب آب آبیاری در یک‌فصل زراعی خواهد شد. نتایج نشان داد که تغییر الگوی آبیاری محصولات مستعد زراعت دیم از آبی به دیم و همچنین حذف محصولات آب­بر، در مجموع باعث صرفه­جویی 29/271 میلیون مترمکعب آب مصرفی طی یک دوره زراعی می­شود. %U https://jise.scu.ac.ir/article_14407_1891ef7026c2a79b654e3b3081227825.pdf