تأثیر آبیاری با آب شور بر تبخیر و تعرق و کارآیی مصرف آب ذرت در مدیریت های مختلف زراعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استاد گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز

4 استادیار گروه آبیاری و زهکشی دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

به منظور بررسی اثر کاربرد روش­های مختلف مدیریت زراعی و آبیاری با آب شور بر تبخیر - تعرق و کارآیی مصرف آب ذرت آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی اجرا گردید. این پژوهش در مزرعه کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز از اواسط اسفندماه 1393 تا اواخر خردادماه 1394 انجام شد. مدیریت­های زراعی مختلف شامل بدون استفاده از بقایای گیاهی، استفاده از بقایای گیاهی در سطح خاک به عنوان خاک­پوش و اختلاط بقایای گیاهی با لایه سطحی خاک تا عمق 30 سانتی­متر و شوری آب آبیاری شامل شوری آب رودخانه کارون (2 دسی زیمنس بر متر)، شوری 5/4 و 7 دسی زیمنس بر متر بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر تنش شوری، مدیریت زراعی و اثر متقابل آنها بر تبخیر تعرق، عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب معنی­دار شد. حداقل تبخیر تعرق (5/387 میلی­متر) و کارآیی مصرف آب (68/0 کیلوگرم بر مترمکعب) در شوری 7 دسی زیمنس بر متر
به­دست آمد. مدیریت استفاده از بقایا به صورت خاک­پوش بیشترین تأثیر را در کاهش تبخیر
تعرق، 9درصد و افزایش عملکرد، 10 درصد داشت و لذا بیشترین کارآیی مصرف آب، 10/1 کیلوگرم بر مترمکعب، نیز در این مدیریت به­دست آمد. بیشترین تأثیر ناشی از کاربرد بقایا به صورت خاک­پوش و اختلاط در افزایش عملکرد دانه، به ترتیب 19 و  9 درصد و کارآیی مصرف آب، به ترتیب 6/27 و 6/10 درصد نسبت به عدم استفاده از بقایا در شوری 5/4 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید. لذا استفاده از بقایای گیاهی خصوصا به صورت خاک­پوش را می­توان راهکاری مؤثر برای کاهش خسارت­های آبیاری با آب شور پیشنهاد نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Irrigation With Saline Water On Evapotranspiration and Water Use Efficiency of Maize Under Different Crop anagement

نویسندگان [English]

  • Molood Heidari niya 1
  • Abed Ali naseri 2
  • Saeid Broomand nasab 3
  • Mohammad Albaji 4
چکیده [English]

     In order to evaluate the effect of different crop management methods and irrigation with saline water on evapotranspiration and water use efficiency of Maize, the factorial experiment with randomized complete block design was conducted. This project was carried out in the Agricultural farm of Shahid Chamran University of Ahvaz from March to June 2015. Different crop managements include without crop residues, use of crop residues on soil surface as mulch and mix of crop residues with surface soil layer to 30 cm depth and water irrigation salinity include water salinity of Karoun river (2dS/m), 4.5 and 7 dS/m. The results of variance analysis showed that the effect of salinity, crop management and their interaction effect on evapotranspiration, yield and water use efficiency was significant. Minimum values of ET (387.5mm) and WUE (0.68 kg/m3) were obtained at the salinity level of 7 dS/m. The management of residues use as mulch had the most effect on ET decrease (9%) and yield increase (10%) and So, the maximum WUE (1.10 kg/m3) was obtained at it too. The greatest impact of residues applications mulch and mixing with soil surface layer in increasing of yield (19%  and  9% respectively) and WUE (27.6%  and 10.6%, respectively) compared to non-use of residues was observed at the salinity level of 4.5 dS/m. Therefore, the use of crop residues particularly as mulch can be recommended as an effective way to reduce the damage of irrigation with saline water.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saline water
  • Maize
  • Mulch
  • Crop management
  • Evapotranspiration
1-    تیشه زن، پ. 1390. بررسی تغییرات شوری ناحیه ریشه تحت شرایط سطح ایستابی و کاربرد خاک پوش (مالچ) در مرحله گیرایی نهال خرما. پایان نامه دکتری، رشته آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، 228 صفحه.
 
2-    رمضانی مقدم، ج. ناصری، ع. ع. هوشمند، ع. مسگرباشی، م. 1395.ارزیابی لایسیمتری تأثیر تنش آبی و کود نیتروژن بر گیاه ذرت در حضور سطح ایستابی کم عمق. مجله علوم و مهندسی آبیاری، 39 (3): 11-1.
 
3-    سپاسخواه، ع.، موحد دانش، ع.، رحیمی، ح.، صدقی، ح.، خلیلی، ع.، علیزاده،ا. و ج. فرهودی. 1389. فرهنگ نوین کشاورزی و منابع طبیعی. جلد چهارم، آبیاری، دانشگاه تهران.
 
4-    سعیدی نیا، م.هوشمند، ع.،  برومند نسب، س.، سلطانی محمدی، ا. و  ب. اندرزیان 1395. بررسی تاثیر شوری آب آبیاری بر کارآیی شاخص CWSI در شرایط اقلیمی اهواز. مجله علوم و مهندسی آبیاری، 39 (4): 12-1.
 
5-    سلطانی تمجید، ا.، فتحی،پ. و ف. حسین پناهی. 1394. اثر مقدار آب آبیاری و خاکپوش پلاستیک و کاه و کلش گندم بر عملکرد و کارآیی مصرف آب سیب زمینی تحت آبیاری قطره ای – نواری در دشت دهگلان. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 29 (3): 351- 341.
 
6-    شهریاری، س.، عزیزی، م.، آرویی ح. و ح. انصاری. 1392. اثر رژیم های مختلف آبیاری و انواع خاکپوش بر خصوصیات رویشی و میزان اسانس نعناع فلفلی (Menthapipertia.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 29 (3): 582- 568.
 
7-    صفی خانی، س. و م.، آذرنیا. 1394. تأثیر مقادیر مختلف کاه و کلش گندم و کود اوره بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت هیبرید سینگل کراس. مجله اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی، 9 (1): 152- 139.
 
8-    علی حوری، م. 1394. بررسی اثرات توأم کم آبیاری و شوری آب آبیاری بر تبخیر-  تعرق و رشد رویشی نهال خرمای رقم برحی با استفاده از خاکپوش در استان خوزستان. پایان نامه دکتری، رشته آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، 160 صفحه.
 
9-    علیزاده، ا. 1381. رابطه آب، خاک و گیاه. انتشارات دانشگاه امام رضا (ع)، مشهد، چاپ سوم، 353 صفحه.
 
10-  میرزایی، م. و م، محمودآبادی. 1393. تأثیر نوع و مدیریت های مختلف بقایای گیاهی بر برخی ویژگی های فیزیکی و نفوذ آب در خاک. مجله پژوهش های خاک (علوم خاک و آب)، 28(4): 672- 659.
 
11- Allen, R. G., Pereira, L. S.,Reas, D. and M. Smith. 1998. Crop evapotranspiration guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper 56, Rome, Italy.
 
12- Rahi, A. A.,Butt, B.,Bokhari, T. Z.,Younis, U. and R. Ullah. 2014. Responses of Zea Mays productivity to interactive effects of tillage operations and wheat straw mulch under an arid environment for agriculture policy measures. International Journal of  Agriculture Science and Research, 4 (2): 27- 37.
 
13- Seidhom, S. H. and G. Abdel- Rahman. 2011. Prediction of traditional climatic changes effect on pomegranate trees under desert condition in El- Maghara, Egypt. Journal of American Science, 7 (5): 460- 473.
 
14- Singh, B.,Eberbach, P. L., Humphreys, E. and S. S. Kukal. 2011. The effect of rice straw mulch on evapotranspiration, transpiration and soil evaporation of irrigated Wheat in Punjab, India. Journal of Agriculture Water Management, 98 (12): 1847- 1855.
 
15- Yan- min, Y., Xiao- jing, L., Wei- Qiang, L. and L. Cun- Zhen. 2006. Effected of different mulch materials on winter Wheat production in desalinized soil in Heilonggang region of North China. Journal of Zhejiang University, 7 (11): 858- 867.
دوره 40، 1-1
ویژه نامه
خرداد 1396
صفحه 99-110
  • تاریخ دریافت: 05 دی 1394
  • تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 24 اسفند 1394
  • تاریخ انتشار: 11 دی 1348