انتخاب مناسب ترین سیستم آبیاری در دشت‌های فامنین، قهاوند و رزن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 کارشناس ارشد، شرکت مهندسین مشاور یکم، تهران.

3 استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

چکیده

     عوامل متنوع در انتخاب روش­های آبیاری، گزینش سیستم متناسب با شرایط مختلف را به مسئله­ای پیچیده تبدیل کرده است. در این تحقیق با استفاده از روش امتیازدهی چارلز برت به انتخاب مناسب­ترین سیستم آبیاری در بین انواع سیستم­های بارانی شامل کلاسیک ثابت، جابجایی دستی، جابجایی چرخدار، قرقره­ای، دوار مرکزی، سیستم خطی و سیستم­های موضعی شامل تیپ، قطره­ایو بابلر و همچنین سیستم­های سطحی شامل آبیاری کرتی، نواری و جویچه­ای در دشت های فامنین، قهاوند و رزن در استان همدان پرداخته شده است. برای امتیازدهی از خصوصیاتی مانند نوع محصول، نوع منبع آب، اقلیم، زمین و شرایط اجتماعی و ساختاری منطقه استفاده شده است. نتایج حاصل، نشان داد که در بین روش‌های آبیاری، در روش بارانی، کلاسیک ثابت، در رو‌ش موضعی سیستم تیپ و در روش‌ سطحی، سیستم کرتی بیشترین تناسب را با شرایط منطقه مورد مطالعه دارد. البته در بین سیستم­های کلاسیک ثابت، سیستم کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک علیرغم نیاز به تغییر استقرار آبپاش به دلیل سرمایه­گذاری کمتر، مناسب و قابل توصیه است. در مناطقی که روش سطحی گزینه مناسب باشد، استفاده از شبکه توزیع کم فشار و کاربرد هیدروفلوم می­تواند باعث افزایش راندمان و کاهش تلفات نفوذ گردد و در این مناطق لازم است که این موضوع مد نظر قرار داده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Selecting the Most Appropriate Irrigation System for Famenin, Qahavand and Razan Plains

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Majnooni Heris 1
  • Morovat Nayebi 2
  • ALi Ashraf Sadraddini 3
1 Associate Professor, Water Engineering Department, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Iran.
2 M.Sc. in Water Engineering, Yekkom Consulting Engineers Co., Tehran, Iran.
3 Professor, Water Engineering Department, Faculty of Agric. University of Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Due to the impact of various factors, selecting the best irrigation method for different conditions of the field has become a complex issue (Montazar and Behbahani, 2007). In this study, the best irrigation system selection among the sprinkler systems (including solid set, hand move, wheel move, traveling gun, center pivot, and linear move), trickle systems (including row crop drip, drip, and bubbler) and surface irrigation systems (including basin, border strip and furrow) was done using Charles Burt scoring method (Burt et al., 1999) for Famenin, Qahavand and Razan plains of Hamadan province. Scoring of the systems were performed based on some related properties such as the type of production, type of water source, climate, land, soil, social structure and, conditions of the studied regions. According to the results, the best choices and suitable irrigation methods among the mentioned systems based on their priority in the studied area were; solid set, drip tape and basin methods in sprinkle, trickle and surface irrigation systems respectively. Despite increasing the labor costs due to sprinkler’s displacement, the solid set method with moveable sprinklers due to less investment was selected as an appropriate and advisable system. If surface irrigation system is identified as the suitable choice for an area, the use of low pressure distribution networks and gated pipe systems can improve the irrigation efficiency and reduce the infiltration losses, which should be considered in projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Selection
  • Irrigation system
  • Scoring
  • Razan
  • Qahavand
  • Famenin
1-       بی­نام، 1390. گزارش مطالعات مرحله اول طراحی روش‌های نوین آبیاری در دشت‌های فامنین، قهاوند و رزن. شرکت مهندسین مشاور یکم. 150 صفحه.
 
2-       خلیلی، خ. 1375. مقایسه دو روش تصمیم گیری در ارزیابی تکنولوژی های آبیاری. مجموعه مقالات نخستین گردهمایی علمی – کاربردی اقتصاد آب. معاونت امور آب وزرارت نیرو.
 
3-       دارابی، ه. 1379. تصمیم گیری به کمک AHP. مجله صنایع، 3: 15-24.
 
4-       رفیعی دارانی، ه.، بخشوده، م. و م. زیبایی. 1386. انتخاب و رتبه­بندی سیستم­های آبیاری در استان اصفهان: کاربرد ماتریس معیارها و برنامه ریزی چند معیاری. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 11(40): 399-407.
 
5-    سیدان، س.م. و ع. قدمی فیروزآبادی. 1385. انتخاب مناسبترین سیستم آبیاری با استفاده از برنامه ریزی توافقی مطالعه موردی در استان همدان. نشریه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، 73: 177-183.
 
6-    ضیائی، س.، سلطانی، غ.ر.، و د. خلیلی. ۱۳۷۹. کاربرد برنامه­ریزی توافقی در انتخاب روش مناسب آبیاری.  مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، ایران2 :5 تا 34.
 
7-    عبادی، ه.، لیاقت، ع . و ع.  کشاورز. 1383. ارزیابی مدل Isys  سیستم تصمیم گیری خبره برای انتخاب سیستم آبیاری.  دومین کنفرانس ملّی دانشجویی منابع آب، و خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز.
 
8-    غلامعلی زاده آهنگر، الف. 1381. کیفیت و ارزیابی کیفیت آب آبیاری. نشر علوم کشاورزی. 114 صفحه.
 
9-    قره داغی، م. م.، معروف­پور، ع.، بابایی، خ. و م. پاشازاده. 1390. کاربرد « فرایند تحلیل سلسله مراتبی» در انتخاب سیستم های آبیاری تحت فشار (مطالعه موردی : دشت دهگلان کردستان). مجله علوم و مهندسی آبیاری. 34 (2): 95-106.
 
10-   کهنسال، م.ر. و ه. رفیعی دارانی. 1387. انتخاب و رتبه­بندی سیستم­های آبیاری بارانی و سنتی در استان خراسان رضوی. مجله علوم و صنایع کشاورزی، ویژه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 22(1): 91-104.
 
11-   Burt, C. M., Clemmens, A. J., Blliesner R., Merriam, J.L. and L. Hardy.1999.  Selection of irrigation methods for Agriculture, American Society of Civil Engineering, On-Farm Irrigation Commit.
 
12-   Caswell, M. and D. Zilberman. 1985. The choices of irriation technologies in California. American Journal of Agricultural Economics, 67(2): 224-234.
 
13-   Junedi, H., 1998. Selection algorithm for irrigation technologies: Sustainable land and water resources development and management in the wetlands, Young Proffessional Forum Seminar at the Tenth ICID Afro-Asian Regional Conference on Irrigation and Drainage, Indonesia.
 
14-   Karami, E., 2006. Appropriateness of farmers’ adoption of irrigation methods: The application of the AHP model. Agricultural Systems, 87(1): 101-119.
 
15-   Keller, J. and R.D. Bliesner. 1990. Sprinkle and Trickle Irrigation. Van Nostrand Reinhold Pub., NY.
 
16-   Kohansal, M.R. and H. Rafiei Darani. 2009.  Choosing and ranking irrigation methods and the study of effective factors of adoption in Khorasanrazavi province in Iran. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 15 (1): 67-76.
 
17-   Montazar, A. and S. M. Behbahani. 2007. Development of an optimised irrigation system selection model using analytical hierarchy process. Biosystems Engineering, 98: 155-165.
 
18-   Saaty, T. L. 1980. The analytic hierarchy process, McGraw-Hill International, New York, JY, U.S.A.
 
19-   Srdjevic, B. 1997. On the use of systems analysis in horticultural crops irrigation. Acta Horticultural, 449 (1): 245-250.
 
20-   Tecle, A. and M. Yitayew. 1990. Preference ranking of alternative irrigation technologies via a multicriterion decision-making procedure. Transaction of ASAE, 33: 1509- 1517.
 
21-   Zeleny, M. 1973. "Compromise programming." Multiple criteria decision making. University of South Carolina Press, Columbia.