بررسی روند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه دز با استفاده از تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حدفاصل روستای ایشان سخی تا بند قیر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سازمان آب و برق خوزستان

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استاد دانشگاه شهید چمران

4 null

چکیده

خصوصیات مورفولوژی رودخانه ها به واسطة ویژگی پویای آن، همواره دچار تغییرات هستند و این تغییرات می تواند بر سازه های بنا شده در حاشیة رودخانه ها، زمین های کشاورزی و غیره آثار منفی بگذارد. در این پژوهش، روند تغییرات مورفولوژیکی در قسمتی از رودخانة دز، حدفاصل روستای ایشان سخی تا بند قیر در استان خوزستان بااستفاده از تصاویر ماهواره ای سری لندست سنجنده های MSS،ETM+ و OLIدر طی سال های 1352، 1378، 1387، 1392 و 1397 مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق پس از رقومی سازی تصاویر و استخراج پهنه رودخانه، پارامترها و شاخص های موثر مرفولوژیکی در پنج بازه مکانی و زمانی از محدوده مطالعه تعیین شد. نتایج حاصل نشان داد که در کل بازه های مورد مطالعه، رودخانه دارای حالت سینوسی بوده و متوسط مقادیر شعاع رودخانه درطی 1352 تا 1397 به ترتیب از 1036 به 1252 متر افزایش یافته است. زاویه مرکزی انحناء های رودخانه دز نیز به بیشترین درصد فراوانی (از 58 به 67 درصد) در سال 1397 رسیده و به الگوی پیچانرودی توسعه یافته است. هم چنین در طول 45 سال گذشته در تمام بازه ها مقدار متوسط شعاع نسبی از4/08 در سال 1352به کمترین مقدار خود یعنی 3/19 در سال 1397 رسیده است که این کاهش نشان دهنده فرسایش شدید سواحل خارجی قوس ها و رسوبگذاری در قوس داخلی در این بازه می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of the Morphological Changes of Dez River, Using Satellite Images and Geographic Information System(case stydy: Ishan sakhi Village to Band-e-ghir)

نویسندگان [English]

  • mahmood shafai bajestan 2
  • seyed mahmood kashefipur 3
  • ali mohammad akhond ali 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Morphological characteristics of the rivers, due to their dynamic characteristics, are always subject to changes, and these changes can have negative effects on the structures constructed on the coasts of the rivers, agricultural lands, and so on. In this research, the morphological changes in the part of the Des river, between Ishan Sakhi village and the Band-e-ghir in Khuzestan province, using Landsat series images of MSS, ETM + and OLI sensors during 1974, 2000, 2009, 2015 and 2019 Was investigated. In this research, after digitizing the images and extracting the river plan, the parameters and effective morphological parameters were determined in 5 spatial and temporal regions of the study area. The results showed that in all studied intervals, the river had a sinus state and the average values of the radius of the river increased from 1036 to 1252 meters during 1974 to 2019, respectively. The central angle of curvature of the Dez River has also reached the highest percentage (from 58 to 67%) in 2019 and has been developed into a meandering pattern. Also, over the past 45 years, at all intervals, the mean value of the relative radius of 4.08 in 1974 reached its lowest value of 3.19 in 2019, which indicates a severe erosion of the outer coasts of the bend and sedimentation in The inner bend is in this interval.

کلیدواژه‌ها [English]

  • River morphology
  • Remote Sensing
  • Geographic Information System
  • Dez River

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 18 آذر 1398
  • تاریخ دریافت: 23 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 15 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 18 آذر 1398
  • تاریخ انتشار: 18 آذر 1398