شبیه‌سازی اندرکنش آب سطحی و زیرزمینی در شرایط بهره‌برداری تلفیقی (مطالعه موردی: دشت دز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری هیدرولوژی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استاد گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استادیار گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران اهواز

4 استادیار گروه عمران دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

     بهره‌برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی محققین منابع آب می‌باشد. استفاده تلفیقی در واقع، بهره‌برداری از منبع آب سطحی و زیرزمینی به منظور افزایش میزان آب قابل دسترسی و استفاده پایدار از منابع آبی موجود است. از این رو برنامه‌ریزی صحیح در این زمینه مستلزم آگاهی از نحوه برهم کنش آب سطحی و زیرزمینی در منطقه‌و تخمین و محاسبه پارامترها و عوامل سطحی و زیرزمینی موثر بر آن می‌باشد. بنابراین از اهداف اساسی مطالعه جاری، شبیه‌سازی برهم کنش آب سطحی و زیرزمینی با استفاده از ایجاد اتصال دینامیکی بین منابع آب سطحی و زیرزمینی در دشت دز (شامل دشت‌های لور، دیمچه، دز غربی، دز شرقی و سبیلی) است، به طوری که داده‌ها و نتایج به‌طور ماهیانه بین مدل آب‌سطحی ویپ ‌و مدل آب‌زیرزمینی مادفلو در گردش می‌باشد. لذا در هر گام زمانی ماهانه مقادیر برداشت، نفوذ، تراز رودخانه‌ها، رواناب و غیره از مدل ویپ وارد مدل مادفلو شده تا مقادیر تراز آب زیرزمینی، جریان بین آبخوان‌ها و غیره محاسبه و به مدل ویپ برگردد و این روند تا پایان دوره شبیه‌سازی ادامه خواهد داشت. نتایج نشان داد در قسمت‌های شمالی تا میانه دشت، رودخانه‌های دز و کرخه بیشتر باعث تغذیه آبخوان شده و در قسمت‌های میانه دشت به پایین (مانند سایر رودخانه‌های دشت دز) بیشتر نقش زهکش را به عهده دارند. به علت تراکم زیاد چاه‌ها و عدم بهره‌برداری از آب سطحی بیشترین افت سطح آب مربوط به دشت لور و کمترین افت مربوط به قسمت‌های جنوبی دشت محاسبه شد. همچنین نتایج نشان داد به‌طور کلی در دشت دز در مناطقی که از هر دو منبع تامین آب استفاده می‌شود، بیش از 80 درصد از نیازها توسط آب سطحی و کمتر از 20 درصد توسط آب زیرزمینی تامین می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Groundwater–Surface Water Interaction Simulation in Terms of Integrated Water Resource Management (Case Study: Dez Plain)

نویسندگان [English]

  • Arash Azari 1
  • Ali Mohammad Akhoond-Ali2 2
  • Fereidoon Radmanesh 3
  • Ali Haghighi 4
چکیده [English]

     One of the important challenges for water resource researchers is Integrated Water Resource Management (IWRM). Indeed, IWRM is conjunct surface- ground water operation for sustainable water use and increase of available water. Hence, normative planning in this area requires knowledge of surface- ground water interaction process, estimation of effective parameters and factors affecting inside the system. So the basic objective in current study is surface- ground water interaction simulation in terms of dynamic coupling between ground and surface water in Dez plain (consist of five under plain: Loor, Dimcheh, Dez-Gharbi, Dez-Sharghi, Sabili). When properly linked, data and results flow back and forth between WEAP and MODFLOW for each calculation time step and for any feedback WEAP value for groundwater infiltration and abstraction, river stage and surface runoff will be sent to MODFLOW as inputs for its calculations, and MODFLOW results for (head), lateral flow between aquifers, and etc. come back to WEAP as inputs for its calculations. Results illustrate that in northern to central parts of the plain, aquifer recharge by Dez and Karkheh rivers. Most of the times these rivers in central to southern parts of the plain act as drainage (such as other rivers in Dez plain). Simulation results illustrate that due to operation of deep wells as the only available water source in Loor, Maximum drawdown was done in this area. However water table increased in Dimcheh. Generally in areas of Dez plain, where focuses on sustainable conjunctive use of surface and ground waters, water demands will be coverage more than 80% by surface water and 20% by ground water.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Groundwater–surface water interactions
  • Water balance
  • WEAP
  • MODFLOW