ارزیابی پتانسیل کیفی منابع آب زیرزمینی جهت مصارف آب شرب با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: دشت ارومیه )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب دانشگاه ارومیه

2 دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه

چکیده

روند روبه رشد جمعیت و نیاز به منابع جدید آب، ارزیابی کیفیت آب و راهبرد مدیریت منابع آب را اجتناب ناپذیر کرده است. در این پژوهش دشت ارومیه به‌ عنوان دشتی که با افت سطح آب و کیفیت رو به رو است انتخاب گردید. آنچه مورد هدف است پهنه بندی کیفیت آب زیرزمینی دشت ارومیه برای مصارف شرب با استفاده از عوامل موثر در کیفیت از طریق مدل AHP و تکنیک GIS می باشد. برای نیل به اهداف از اطلاعات 128 حلقه چاه آب عمیق مربوط به دوره آماری 91- 1390 استفاده شد. در ابتدا نقشه های رستری منطقه مورد مطالعه با روش های مختلف درون یابی تهیه گردید. با توجه به نحوه پراکندگی نمونه ها، برای تهیه نقشه های پهنه بندی سدیم، کلر، سولفات، کل نمک های محلول، سختی کل و هدایت الکتریکی از روش کریجینگاستفاده شد. بر اساس نمودار شولر و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، بهینه ترین وزن ها برای هر یک از متغیرهای هیدروشیمیایی انتخاب شد. در نهایت با تلفیق و هم پوشانی لایه های هیدروشیمیایی و اعمال وزن های نهایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه پتانسیل کیفی آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه برای تعیین مکان های مناسب برای مصارف شرب تهیه گردید. نتایج نشان داد که در بین پنج منطقه پتانسیلی معرفی شده از نظر طبقه بندی شولر4/78درصد از منطقه مورد مطالعه در محدوده خوب تا قابل قبول، 7/7 درصد در محدوده نامناسب، 9/12 درصد در محدوده بد و 1 درصد در محدوده قابل شرب در مواقع ضروری هستند. به طور کلی بخش مرکزی و جنوبی و شمال شرقی و شمال غربی منطقه مورد مطالعه بهترین کیفیت آب زیرزمینی را برای مصارف شرب دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Groundwater Qualitative Potential for Drinking Water Consumptions by AHP Model and GIS Technique (Case Study: Urmia Plain)

نویسندگان [English]

  • Roghayeh Samadi 1
  • Javad Behmanesh 2
  • Hosien Rezaee 2
چکیده [English]

Increasing population and demand for water resources caused to evaluation water quality and manage water resources unavoidable. In Urmia plain water quality and quantity is confronted with critical condition. The purpose of this research is to zone the groundwater quality in Urmia plain for potation consumptions by AHP model and GIS technique. To achieve these purposes, the data of 128 deep wells from 2011 to 2012 was used. In the beginning, raster maps of studied region were provided with different methods of interpolation. In attention to wells distribution in the plain the Kriging method was used to zone maps of Sodium, Chlorine, Sulfate, Total dissolved solids, total hardness and electrical conductivity. Based on Schuler diagram and using analytical hierarchy process, the most efficient weights for each hydro-chemical variables were selected. Finally with overlapping hydro-chemical layers and exerting definitive weights in geographic information system, groundwater qualitative potential map in the studied region for determining the suitable places for drinkingwater was provided. The results showed that among five defined potential region, 78.4% of studied region is in good up to acceptable range, 7.7% is in inappropriate range, 12.9% is in bad range and 1% is in potable in necessary times. Entirely, central, south, northeast and northwest parts of studied region have best quality of groundwater for drinking consumptions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urmia plain
  • Qualitative potential of groundwater resources
  • Drinking water
  • AHP model
  • GIS technique