بررسی روند تغییرات بارش ـ دبی زیر حوضه‌های رودخانه کرخه با استفاده از روش‌های ناپارامتریک مطالعه موردی: حوضه آبریز کشکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه تبریز

2 دانشیار دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه تبریز

3 دانشجوی دکترای اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز

4 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز

چکیده

به طور کلی تغییرپذیری احتمالی ناشی از تغییرات آب و هوا در بارش، روانآب سطحی و رطوبت خاک، بر سیستم‌های طبیعی و جمعیت‌های بشری تأثیرات عمده‌ای می‌گذارد. بدین‌سان، در این مطالعه با استفاده از دو آزمون ناپارامتری من ـ کندال و برآورد‌گر سن روند تغییرات بارش ـ دبی حوضه آبریز کشکان طی دوره آبی ـ زراعی 89 - 1348 مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل و پراکنش زمانی داده‌ها حاکی از آن است که زمان رخداد حداکثر دبی در کلیه رودخانه‌های حوضه، به جز مادیان‌رود متناظر با رخداد حداکثر بارش نیست. به طوری که نقطه اوج بارش در فصل زمستان و نقطه اوج دبی در فصل بهار قرار دارد. در این راستا بررسی‌ها نشان داد که ذوب ذخیره برف در فصل بهار عامل مؤثری در افزایش دبی این فصل نسبت به سایر فصول سال و عامل ایجاد مغایرت زمانی بین بارش و دبی است. نتایج حاصل از آماره‌های هر دو آزمون آشکار نمود که روند بارش در سری زمانی سالانه ایستگاه‌های شمالی حوضه افزایشی و در ایستگاه‌های جنوبی حوضه کاهشی است. همچنین در مقیاس فصلی، روند بارش در فصول بهار و پاییز افزایشی و در فصل زمستان کاهشی است، در حالی که روند دبی در مقیاس سالانه و فصلی کاهشی است. در نهایت یافته نشان داد که جابه جای زمانی و تغییر فازی در بارش رخداده است. به طور کلی شدت تغییر بارش ـ دبی و بررسی جغرافیایی حوضه کشکان بیانگر آن است که نمی‌توان این مقدار تغییرات دبی را تماماً به بارش نسبت داد بلکه دخالت انسان در محیط، تغییرات دبی ناشی از بارش را شدیدتر و در برخی از سرشاخه‌ها وارد مرحله بحرانی نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the Trend of Changes in Precipitation - Discharge the Karkhe Rive Sub-Basin Using Non-parametric Methods, Case study: Kashkan Basin

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Khourshid Doust 1
  • Majid Rezaei Banafsheh 2
  • Hamid Mir Hashemi 3
  • Yousef Kakolvand 4
1
2
3
4
چکیده [English]

     In general, the possible variability resulting from climate change in precipitation, soil moisture and surface runoff on natural systems and human populations will have a major impact. Thus, in this study using two non-parametric Man-Kendall and Sen’s estimator methods, basin discharge and precipitation trend Kashkan were examined agricultural water during 1968 - 2010. Analysis of the distribution of the data indicates that the occurrence time of peak flow in all rivers in the basin, the maximum precipitation event is part of the corresponding Madyanrvd. So that the peak rainfall in winter and are the peak discharge in spring. in this direction regard showed that the melting snow in the spring, an important factor in increasing the flow rate and cause inconsistent this season than any other season of the year is the time between precipitation and discharge. The results of the statistical tests revealed that both precipitation trend in the annual series of incremental stations and stations in the northern basin of the southern basin is decreasing. The scale seasonal precipitation trends in spring and in autumn and winter is decreasing, while the rate of annual and seasonal scale is decreasing. The findings showed that the displacement of the phase change in precipitation has occurred. In general, rainfall intensity change rate and review Kashkan geographic area indicates that this value can be attributed to precipitation changes the entire flow, but human intervention in the environment, changes in flow caused by intense precipitation in some branches of the critical phase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Precipitation – discharge
  • Kashkan basin
  • Sen’s Estimator
  • Man – Kendall