پیش‌بینی تغییرات نیاز آبی برخی از محصولات کشاورزی دشت مشهد ناشی از تغییرات دمای هوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.

2 استاد هواشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

3 3- استادیار گروه آمار، دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

دمای هوا یکی از مهم­ترین شاخص­های تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و منطقه­ای می­باشد که تغییرات آن هم بر  روند سایر پارامترهای اقلیمی و هم بر بخش­های دیگری از جمله بخش کشاورزی و مسئله مصرف آب در این بخش تأثیر گذار خواهد بود. با افزایش دمای هوا انتظار می­رود که قدرت تبخیر­کنندگی هوا یا تبخیر و تعرق پتانسیل افزایش یابد. لذا در پژوهش حاضر با استفاده از روش سری­های زمانی، مدل­سازی و پیش­بینی دمای حداکثر و حداقل ماهانه دشت مشهد انجام گرفت. سپس با کمک فرمول تجربی هارگریوز سامانی میزان تبخیر و تعرق پتانسیل و با انتخاب ضریب گیاهی مناسب، نیاز آبی پنج محصول عمده زراعی و باغی دشت مشهد با بیشترین سطح زیر کشت آبی (گندم، چغندرقند، گوجه فرنگی، یونجه و سیب) در طول فصل رشد برای دهه آتی و دوره پایه محاسبه و میانگین دو دوره با یکدیگر مقایسه گردید. نتایج پیش­بینی­ مدل­ها حاکی از آن است که دمای حداقل و حداکثر در آینده به ترتیب با افزایشی برابر با 4/1 و 1 درجه سانتی گراد همراه خواهند بود به طوری که دمای حداکثر بیشتر در فصول گرم سال (بهار و تابستان) و دمای حداقل بیشتر در فصول سرد سال (پاییز و زمستان) افزایش خواهند داشت. پیش­بینی تغییرات تبخیر و تعرق پتانسیل نشان داد که تغییرات آن بیشتر تحت تأثیر تغییرات دمای حداکثر خواهد بود. همچنین مقایسه نیاز آبی محصولات مختلف بین دو دوره آتی و پایه نشان دهنده افزایش تبخیر و تعرق گیاهان در آینده می­باشد به طوری از بین پنج محصول منتخب در دشت مشهد، چغندرقند دارای بیشترین درصد تغییرات در نیاز آبی برابر با 8/2 درصد و معادل با 290 مترمعکب آب مصرفی در هر هکتار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prediction of Water Requirement Changes some of Agricultural Products of Mashhad Plain due to Air Temperature Changes

نویسندگان [English]

  • Bahareh Shabani 1
  • Mohammad Mousavi–Baygi 2
  • Mohammad Jabari –Noghabi 3
1
2
3
چکیده [English]

     Air temperature is one of the most important indicators of climate change in global and regional scales, that its changes will affect also on the other climatic parameters and also on other sectors such as agriculture and water use in this section. With increasing air temperature is expected potential evapotranspiration increase. Therefore, in this study using time series were performed modeling and prediction monthly maximum and minimum temperatures of Mashhad plain. Then with the help of empirical formulas Hargreaves - Samani and by selecting crop coefficients were calculated potential evapotranspiration rates and crops water requirement of 5 major products with the largest area under irrigated including wheat, sugar beets, tomatoes, alfalfa, and apples for the base period (1987-2008) and next 10-years period (2009-2018). During the growing season, and were compared with each other. The results show that the maximum and minimum temperatures will increase respectively by 1.4 and 1 ° C. So that the maximum temperature more in warm seasons and minimum temperature more in cold seasons will increase. Prediction of  potential evapotranspiration showed that the changes will be more affected by maximum temperature changes Also the comparison of water requirement of different crops indicated increase evapotranspiration in the future between the future and the base periods. So that among the five selected crops in Mashhad plain, sugar beet has the highest percentage of changes in water requirement equal to2.8% (290 m3/ha).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Time series
  • Water requirement
  • Evapotranspiration