بررسی آزمایشگاهی ابعاد چاله آبشستگی در بالادست دریچه تحتانی مخزن سد برای شکل‌های مختلف دریچه روزنه‌ای با استفاده از رسوب‌شویی تحت فشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد سازه‌های آبی، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استاد گروه سازه‌های آبی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

رسوب‌شویی هیدرولیکیتحت‌ فشار یکی از روش‌های مؤثر برای رفع مشکل رسوب‌گذاری در مخازن سد می‌باشد، که تأثیر بسیار موضعی داشته و برای خارج ‌کردن رسوبات نهشته شده اطراف ورودی آبگیر نیروگاه نیز به‌کار می‌رود. برای طراحی مناسب دریچه‌های تخلیه‌کننده‌ی تحتانی و سایر سازه‌های مرتبط با رسوب‌شویی هیدرولیکی مخازن، بررسی مشخصات حفره ایجاد شده در رسوب‌شویی تحت‌فشار امری ضروری به نظر می‌رسد. برای انجام این پژوهش یک مدل فیزیکی در دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز ساخته شد و با اجرای آزمایش‌های مختلف تأثیر شکل دریچه تحتانی بر روی حجم و ابعاد حفره رسوب‌شویی بررسی گردید. برای دست‌یابی به این هدف، آزمایش‌ها بر روی چهار دریچه با شکل‌های دایره‌، نیم‌دایره، مستطیل و مربع با سطح مقطع‌های یکسان 18 سانتی متر مربع، پنج ارتفاع آب 30، 45، 55، 65 و 78 سانتی متر و در نتیجه پنج دبی تخلیه متفاوت روی هر دریچه انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد، شکل دریچه تحتانی پارامتر مهمی در پدیده رسوبشویی هیدرولیکی می‌باشد و با تغییر آن، ابعاد حفره آبشستگی نیز تغییر می‌‎کند. نتایج همچنین نشان داد که به ازای یک ارتفاع آب ثابت در مخزن و در یک زمان مشخص، ابعاد آبشستگی برای دریچه‌های مربعی و نیم‌دایره‌ای بیشتر از دریچه‌ی مستطیلی و دریچه‌ی مستطیلی نیز بیشتر از دریچه‌ی دایره‌ای است و در ارتفاع‌های کمتر (دبی‌های کمتر) این تفاوت محسوس‌تر است. همچنین طول آبشستگی و حجم مخروط رسوب‌شویی با ارتفاع آب افزایش و برای دریچه دایره‌ای از همه کمتر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Laboratory Analysis of the Flushing Cone Dimensions at the Upstream Bottom Outlets of Dam Reservoir for Different Entrance Shape of Bottom Outlets Using Pressure Flushing

نویسندگان [English]

  • Afsaneh Elahi 1
  • Mahmood Kasefipour 2
1
2
چکیده [English]

     One of the most effective techniques for removing the deposited sediments from reservoirs is pressure flushing which has only much local effects. It is often applied as a clearing process to remove sediment saround the entrance of intakes.In order to make rational design of bottom outlets and other sediment flushing structures, the understanding of the characteristics of a scour funnel in under pressure flushing is significant. The physical model was constructed in the Hydraulic Laboratory at the Water Sciences Engineerin Faculty of Shahid Chamran University of  Ahvaz and by performing various experiments on the effect of bottom outlet shape on the volume and dimensions of flushing cone was experimentally investigated. For this purposes, the experiments on 4 bottom outlets with a circular, semicircular, rectangular and square cross-sectional area equal to 18 cm2, five water levels of 30, 45, 55, 65, 78 cm, resulting in five different discharges on the bottom outlet, was performed. The results of this survey revealed that the shape of the lower opening is an important parameter in hydraulic flushing, changing of which results in change of scouring diameter. Results also showed that for a specific water level in the reservoir and for a specific time the scouring dimension for square valves and semicircle valves are more than one of rectangular valves. The scouring dimensions of rectangular valves are more than one of circular valves. The difference is more perceptible in lower water heights (i. e. lower discharge). The length of scouring and the volume of flushing cone increases with incrsing head and is the least for circular valves.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pressure flushing
  • Bottom outlet
  • Storage reservoirs
  • Water level
  • Flushing cone
  • Scour