شناسایی و تعیین بار آلودگی آلاینده‌های کشاورزی در حوضه آبریز رودخانه‌های کارون و دز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترای خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز .

2 استادیار خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

3 عضو هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

چکیده

وجود منابع آب و خاک مناسب در حوضه کارون بزرگ، عرصه گسترده منابع طبیعی، شرایط اقلیمی مساعد و منابع سرشار انرژی باعث توسعه کشاورزی، صنعت و رشد جمعیت در حاشیه رودخانه‌های کارون و دز گردیده است. این پژوهش با هدف شناسایی، بررسی وضعیت کمی، کیفی و تعیین بار آلودگی زهکش‌های کشاورزی حوضه کارون بزرگ (کارون و دز)، تعیین حجم‌زه‌آب و اثرگذاری بر کیفیت منابع تولید انجام شد. بر این‌اساس با انجام مطالعه میدانی، نمونه‌برداری در طی چهار فصل در سال‌های 93-1392 از 24 نقطه‌ی ورودی زه‌آب‌ها به منابع آب و به تعداد 96 نمونه صورت گرفت. ویژگی‌های COD,PO4-3, BOD, DO, NO3-, NH3, TSS, pH, EC، کاتیون‌ها، آنیون‌ها و دبی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد آلاینده‌های کشاورزی با حجمی معادل 2374 میلیون مترمکعب در سال باعث بار آلودگی از نوع TDS و NO3- به ترتیب 11862 و 51/65 تن در روز ایجاد نموده‌اند. بار آلودگی حاصل از مواد آلی بر مبنای BOD و COD به‌ترتیب معادل 7/29 و 211 تن در روز اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بازه رودخانه دز، بیشترین سهم از نظر حجم زه‌آب و بار آلودگی ورودی را دارد. همچنین زهکش‌های کشاورزی شعیبیه، نیشکر هفت‌تپه، عجیروب و سلیمه، کارون(k)، میان‌آب و خارور در بازه دز، زهکش‌های سردارآباد(N) و زهوآباد در بازه شطیط و پسآب‌های پرورش‌ماهی مستقر در بازه گرگر از جمله مهمترین زهکش‌های اثرگذار بر کیفیت منابع آب و اراضی کشاورزی پایین‌دست حوضه به‌شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying and Determining Pollution Load of Agricultural Pollutants in The Catchment Basin of Karun and Dez Rivers

نویسندگان [English]

  • Nader Hosseini zare 1
  • Ali Gholami 2
  • Ebrahim Panah Pour 2
  • Ali Reza Jafar nezady 3
1
2
3
چکیده [English]

Suitable soil and water resources in the great Karun river basin, extensive areas of natural resources, favorable climate conditions and energy resources have led to the development of agriculture, industry and population growth in the Karun and Dez rivers margins. This study aims to identify, quantitatively and qualitatively review and determine the pollution load of agricultural drainages in the basin of great Karun (Karun and Dez rivers), determine the volume of drainage water and the impact on the quality of production resources. After field study, sampling (N=96) was done during four seasons in 2013-2014 in 24 input points of drainage water to water sources. The EC, pH, TSS, NO3-, DO, BOD, PO4-3, COD features, Cations, Anions and discharge were measured. Results showed that agricultural pollutants with a volume of 2,374 million cubic meters per year are causing pollution of types TDS and NO3- with 11862 and 65.51 tons per day, respectively. Pollution load of organic materials based on BOD and COD is 29.7 and 211 tons per day, respectively. Results also showed that, the Dez river reach has the largest share in terms of volume of drainage water and incoming pollution load. Moreover, the agricultural drainages of Shoeibieh, Haft –Tapeh Sugar cane, Ajirub and Salimeh, Karun (K), Myanab and Kharur within the Dez river reach, the drainages of Sardarabad (N) and Zahuabad within the Shatit reach and the fish-farming wastewaters within the Gargar river reach are among the most important drainages affecting the quality of water resources and agricultural lands in the downstream basin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pollution load
  • Karun and Dez rivers
  • Soil and water resources
  • Agricultural drains
  • Khuzestan