بررسی شاخص خشکسالی PCI و روند تغییرات آن در ایران طی نیم قرن اخیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه

2 دانشجوی دکتری منابع آب، دانشگاه بیرجند

3 دانشیار گروه کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

4 دانشجوی دکتری منابع آب دانشگاه تهران

5 دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب، دانشگاه ارومیه

چکیده

بررسی پدیده بارندگی به عنوان یکی از مهمترین عوامل هواشناسی که به صورت مستقیم منابع آب را تحت تاثیر قرار می­دهد، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بنابراین، در این تحقیق، توسط شاخص پراکندگی بارش (PCI) در مقیاس سالانه به بررسی تغییرات الگوی بارندگی در سطح ایران پرداخته شد. بدین منظور آمار بارندگی ماهانه 25 ایستگاه سینوپتیک کشور ایران در یک دوره 50 ساله (2010-1961) در دو بازه 25 ساله ارزیابی شد و سپس معنی­دار بودن شاخص مورد نظر در دو زیر بازه 25 ساله با استفاده از آزمون t مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پهنه بندی شاخص مورد نظر نشان داد که پراکندگی و پراکنش بارندگی در هر دو زیر بازه از الگوی یکسان پیروی می­کند. هم­چنین نتایج پهنه­بندی نشان از بالا بودن این شاخص در مرکز ایران و در استان­های کم بارشی مثل کرمان، هرمزگان، یزد، زاهدان، شهرکرد، بیرجند، بوشهر، اهواز و اصفهان می­باشد که این ایستگاه­ها بر اساس طبقه­بندی الیور (1980)، دارای بی نظمی زیاد و پراکنده در ریزش بارش هستند. هم­چنین نتایج نشان داد که اکثر نواحی شمال غرب ایران دارای الگوی نامنظم بارندگی است. دو ایستگاه رشت و گرگان دارای تمرکز متوسط بارندگی و دو ایستگاه زنجان و تبریز دارای تمرکز تقریبأ متوسط بارندگی هستند. در هیچ یک از ایستگاه­های مورد مطالعه در کشور ایران، تمرکز یکنواخت (PCI<10) یافت نشد. در نهایت روند تغییرات شاخص مذکور در دو مقیاس ایستگاهی و منطقه­ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده روند افزایشی غیرمعنی­دار در سطح اطمینان 5 درصد در دو خوشه دو و پنج  و در سایر خوشه­ها روند کاهشی غیرمعنی­دار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of PCI Drought Index and Its Trend Over Iran in The Recent Half Century

نویسندگان [English]

  • Keyvan Khalili 1
  • Mohammad Nazeri Tahrodi 2
  • ALi Reza Moghadam nia 3
  • Mojtaba Moravej 4
  • Marziye Abbas zadeh Afshar 5
1
2
3
4
5
چکیده [English]

Precipitation is one of most the important parameters of climate that affects water resources directly. In this research changes of precipitation pattern in Iran investigated by means of PCI index. In this order 25 synoptic stations of Iran during two periods of 1961-1986 and 1986-2010 used to calculate PCI index and then significance of this index evaluated by t-test method. Results of mapping this index over Iran showed that precipitation changes had the same pattern in the two studied periods of time. Also results indicated that PCI index was high in the central part of Iran and in the low-precipitation provinces such as Kerman, Hormozgan, Yazd, Zahedan, Shahrekord, Birjand, Booshehr, Ahwaz and Isfahan. These stations according to the Oliver (1980) classification showed high irregular precipitation pattern. According to the results most parts of northwest followed irregular precipitation pattern. Two stations of Rasht and Gorgan had intermediate PCI index values and Zanjan and Tabriz stations had almost intermediate PCI index values. In none of stations uniform precipitation pattern (PCI<10) found. Finally trend of PCI index analyzed in the regional and stational scales and non-significant upward trend detected at 5% level at clusters 2 and 5 while in other clusters non-significant downward trend observed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Precipitation pattern
  • Fuzzy classification
  • PCI index
  • Regional Kendall